بیست و دو قرن پیش، ارشمیدس ریاضیدان بزرگ یونان، مقاله ای نوشت که استوماکیون (Stomachion) نام گرفت. این مطلب برخلاف دیگر نوشته های ارشمیدس خیلی زود به ورطه فراموشی سپرده شد، چرا که پس از ارشمیدس کسی منظور این مقاله را درک نکرد. اما پس از گذشت ۲۲۰۰ سال از آن زمان، ریاضیدانی که روی مسائل تاریخی تحقیق می کند، راز دستنوشته ارشمیدس را کشف کرد. این دانشمند
این دانشمند با بررسی یکی از قدیمی ترین دستنوشته هایی که راهبان مذهبی در چند صد سال پیش نوشته بودند، معمای به جامانده از ارشمیدس را حل کرد. با این کشف پنجره ای نو به یکی دیگر از آثار نابغه بزرگ گشوده شد. نابغه ای که وقتی روش زیرکانه ای برای تعیین خالص بودن طلای تاج پادشاه پیدا کرد، ناگهان فریاد زد: «یافتم». کرد، ناگهان فریاد زد: «یافتم».
کاشف معمای
دکتر ریویل نتس (Reviel Netz) کاشف معمای اخیر ارشمیدس می گوید: مبحث استوماکیون، در زمانی که ارشمیدس آن را نوشته بود بسیار پیچیده تر و فراتر از زمان خود بود. این مبحث مربوط به ترکیبات می شود، زمینه ای که تا ظهور علوم کامپیوتری جایگاه واقعی خود را به دست نیاورده بود. هدف از بحث ترکیبات مشخص کردن این است که یک مسئله به چند روش قابل حل است. پیدا کردن تعداد راه حل ها برای مسئله مطرح شده توسط ارشمیدس بسیار سخت بود. برای پیدا کردن جواب مسئله، دکتر نتس از یک گروه چهار نفره که متخصص ترکیبات بودند، کمک گرفت. این گروه برای حل مسئله ۶ هفته کار کردند، با این وجود نتایج به دست آمده با قطعیت کامل همراه نبودند، به همین خاطر از گروه دیگری کمک گرفته شد و پس از آنکه گروه دوم نیز نتایج قبلی را به دست آوردند، دکتر نتس قانع شد که جواب درست را پیدا کرده است. صبح یکی از روزهای برفی در دانشگاه پرینستون، چندین استاد دانشگاه برای شنیدن سخنرانی دکتر نتس گردهم آمده بودند. حاضرین در جلسه که اکثراً متخصصین همین زمینه بودند پس از پایان سخنرانی دو ساعته دکتر نتس، قانع شده بودند که نتایج به دست آمده درست هستند و به او تبریک می گفتند. از میان تمام آثار ارشمیدس، استوماکیون کمترین توجه را به خود جلب کرده است. این بحث در واقع به خاطر نامفهوم بودنش، نادیده گرفته شده و یا کم اهمیت تلقی شده بود. از این مقاله فقط قسمت کوچکی سالم بر جای مانده و بقیه بر اثر کپک زدگی از میان رفته بود. با وضع موجود بعید به نظر می رسید که کسی بتواند سر از آن نوشته ها دربیاورد. این مقاله در واقع شبیه به یک بازی قدیمی کودکانه بود، نوعی جورچین (پازل) که از کنار هم گذاشتن اجزای مختلف آن شکل های گوناگونی ایجاد می شود. اما ما می دانیم که ارشمیدس دانشمندی نبوده که به کارهای بازیچه مانند پرداخته باشد. لذا قصد او از کنار هم گذاشتن تکه های کوچک کاغذ، به دست آوردن اشکال مختلف نبوده است.
در واقع ارشمیدس در پی پاسخ برای سئوالی مهم بوده است: چند حالت وجود دارد که اگر ۱۴ تکه ناهمگون را کنار هم قرار دهیم، تشکیل یک مربع می دهند. پاسخ این سئوال عدد ۱۷۱۵۲ است که به دست آوردن آن نیازمند دقت بالا و پیگیری نظام مند است. دکتر پرسی دایاکونیس(Rersi Diaconis) که به همراه چند دانشمند دیگر روی این پروژه کار می کرد، می گوید: به دست آوردن این عدد با امکانات امروزی نیز بسیار سخت بود و ما برای پیدا کردن این عدد یک تیم تشکیل دادیم. دکتر ویلیام کاتلر از دانشگاه شیکاگو در یک تحقیق جداگانه، برنامه کامپیوتری ای نوشت که تأیید می کرد عدد به دست آمده درست است. البته از دستنوشته های ارشمیدس همانند دیگر دانشمندان قدیمی، نسخه های اصلی بر جای نمانده است. در واقع نوشته های موجود، رونوشتی از رونوشت نسخه اصلی هستند. محققان این دستنوشته ها را براساس مطابقت آنها با دیگر اسناد موجود و همچنین میزان قدمت آنها ارزش گذاری می کنند. محققان این اثر را غیر قابل قیمت گذاری اعلام کردند و تنها گفتند که بسیار نفیس و گرانبهاست. اما افسوس که این دستنوشته به خاطر پوسیدگی ناشی از گذشت زمان، تقریباً از میان رفته است.
